Konferencja w związku z zakończeniem remontu zamku w Łodygowicach

 Konferencja w związku z zakończeniem projektu remontu zamku w Łodygowicach

   Gmina Łodygowice, wspólnie z partnerem ze Słowacji,  zrealizowała projekt pn.: Współpraca przez kulturę – budowa i modernizacja polsko-słowackich centrów kultury. Projekt obejmował stworzenie Polsko-Słowackiego Centrum Współpracy Transgranicznej w gminie Łodygowice. Na ten cel zaadaptowany został zabytkowy zamek. W dn. 22 stycznia br. w związku z tym zorganizowano konferencję pn. Od Państwa Łodygowickiego do współczesności – dzieje łodygowickiego zamku. Gospodarzem spotkania był Wójt Gminy Łodygowice p. Andrzej Pitera, natomiast konferencję prowadził p. Marcin Zyzak – koordynator tego projektu. W konferencji wzięli udział zaproszeni goście: m. in. ks. pr. Józef Zajda, ks. kan. Jan Goryl, Wicestarosta Żywiecki p. Stanisław Kucharczyk oraz Przewodniczący RG Czesław Wandzel. Swoją obecnością uroczystość uświetnili przedstawiciele jednostek gminnych i organizacji społecznych z terenu Gminy Łodygowice oraz delegacje z gmin partnerskich ze Słowacji (Kysucké Nové Mesto), Czech (Mikroregion Zermanické a Terlicke Prehrady) i Miasta Gogolin. Historię łodygowickiego zamku i Państwa Łodygowickiego przedstawił znakomity historyk i dziennikarz pan Jacek Kachel. Poniżej przedstawiamy fotorelację ze spotkania oraz zarys historyczny.

Zarys historyczny

     Pierwsze w pełni potwierdzone informacje o Łodygowicach pochodzą z początków XIII wieku, kiedy tymi terenami władali książęta śląscy z rodu Piastów. W tym czasie przeprowadzili oni w całym regionie akcje kolonizacji na prawie niemieckim. Do końca XIII wieku Łodygowice były wsią książęcą, która- jak potwierdzają dokumenty z 1310 roku- następnie przeszła we władanie cystersów. W XV wieku miejscowość w panowanie przejął ród Komorowskich i zarządzał nią do 1617-1618 roku, kiedy to Mikołaj Komorowski oddał teren jako spłatę długu Krzysztofowi Rorowskiemu i tym samym ostatecznie rozdzielił losy Komorowskich i Łodygowic. W tym samym roku Rorowski dokonał zamiany ziem z Jerzym Zbarskim, w konsekwencji czego wydzielone zostało prywatne państwo szlacheckie nazwane Państwem Łodygowickim. Państwo liczyło 207 domów i, jak wynika z ówczesnego spisu, składało się z 10 wsi, które zamieszkiwało 1859 kmieci. Jerzy Zbarski, nowy władca Państwa Łodygowickiego, powziął zamiar wybudowania na jego terenie fortecy. Budowlę wzniesiono w latach 1629-1631. Stanisław Warszycki, który objął Państwo Łodygowickie we władanie po Zbarskim, nieustannie udoskonalał posiadany dwór w Łodygowicach, by ostatecznie w 1673 roku nadać mu kształt fortu obronnego: budynek otoczył murem i potężnym wałem ziemnym. Umocnienia zewnętrzne miały kształt kwadratu z bastionami w narożnikach. Dodatkowo obronność wzmacniały fosy napełnione wodą dopływającą z pobliskiej rzeki Żylicy i z przepływającego obok potoku, którego nurt w chwilach zagrożenia kierowany był wzdłuż wałów. Wszystko wskazuje na to, że zamek miał jedną bramę wjazdową, mieszczącą się w kurtynie południowo-wschodniej na osi głównego wejścia do dworu. Usytuowany był w samym środku założenia obronnego. Liczne próby zdobywania Łodygowic przez wrogie oddziały zbrojne szybko kończyły się fiaskiem. Założenia obronne fortu wymagały bowiem długotrwałego oblężenia. Przez potomnych Warszycki zapamiętany został jako despotyczny i surowy pan. Po jego śmierci zamek w Łodygowicach wielokrotnie przechodził z rąk do rąk poszczególnych członków jego rodziny. Fortalicja do celów wojennych po raz ostatni wykorzystywana była za czasów Konfederacji Barskiej (1768-1772), później straciła znaczenie obronne. W 1772 roku nastąpił pierwszy rozbiór Polski, w wyniku którego Państwo Łodygowickie weszło w skład Cesarstwa Austrii. W 1773 roku Państwo Łodygowickie przejął Ignacy Kalinowski i stał się pierwszym dziedzicem, który na stałe rezydował w łodygowickim zamku.

    Wśród kolejnych władców Państwa Łodygowickiego wymienić należy: księcia pszczyńskiego Anhalta Cothena ( właściwe nazwisko Köthen-Pless); siostrzenicę Anhalta i żonę generała pruskiego- Hrabinę Charlottę de Stollberg Wernigerode; Rudolfa Theodora Seeligera, Józefa Karola Humborga; barona Artura Lüttwitza; dr Maksymiliana Lüttwitza (ten ostatni podczas wojny prusko-austriackiej szpiegował na rzecz Prus, a z łodygowickiego zamku uczynił swoją kwaterę szpiegowską. Nie mogąc dłużej przebywać na terenie Państwa Łodygowickiego 25 września 1866 roku sprzedał Łodygowice Klementynie Primavesi de Weber), Klementynę Primavesi de Weber. Nowa właścicielka nie doceniła walorów historycznych zamku, traktując go nie jako pamiątkę historyczną, ale jako swój wymagający remontu dom. Z tego powodu kazała do zamku dobudować pseudogotycki ganek i zmienić pokrycie z gontów na dachówkę powlekaną. Zajęła się również parkiem. Wiekowe umocnienia runęły, nie pod naporem wrogich armii, ale za sprawą decyzji delikatnej kobiety. Córka hrabiny Klementy, również Klementyna, poślubiła Adolfa von Klobusa- syna Ignacego i Elżbiety Brombackey. Wkrótce młode małżeństwo stało się właściwymi zarządcami Państwa Łodygowickiego. Z ich związku narodziło się pięcioro dzieci: Paweł, Otto, Rudolf, Robert i Klementyna. Rodzina Klobusów szczyciła się wokolicy bardzo dobrą opinią. Za jej panowania zamek i park przeszły całkowitą metamorfozę. Z początkiem lat 70. XIX stulecia zniwelowano wały i częściowo zasypano fosy, przerabiając je na stawy. Park budził ogólny podziw. Ostatnim właścicielem Państwa Łodygowickiego był baron Otto von Klobus, postać niezwykle barwna. Do 1906 roku służył on w wojsku austriackim, gdzie osiągnął stopień majora kawalerii. Po zakończeniu kariery wojskowej wrócił do Łodygowic i brał aktywny udział w życiu regionu. Był nie tylko kolatorem kościoła i dobrodziejem straży pożarnej, ale i przez długie lata wójtem gminy Łodygowice. Funkcję tę pełnił społecznie, często też dokładał do inicjatyw lokalnych z własnego majątku. Od czasu, gdy Otto przejął Łodygowice zamek i park stały się miejscem otwartym dla miejscowej ludności. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy odebrali mu cały majątek (04.08.1940) pod przymusowy zarząd, pozostawiając do jego dyspozycji tylko zamek. Niemieckie prawo nie pozwalało posiadać dużych obszarów ziemi Polakom, toteż Klobus zapisał swój majątek bratu Robertowi. 26 sierpnia 1943 roku Otto zmarł na zapalenie płuc. Pochowany został na cmentarzu w Łodygowicach.

    Po wojnie na podstawie dekretu PKWN majątek barona Klobusa został prawie w całości zabrany. Zachował się protokół przejęcia lasów, z którego dowiadujemy się, że Dyrekcja Lasów Państwowych Oddział Krakowski na podstawie delegacji z dnia 17 IV 1945 roku przejęła majątek leśny w Łodygowicach. Zamek został upaństwowiony i przez długi czas znajdowała się w nim Szkoła Rolnicza. Z tyłu dobudowano nowe budynki, które zaburzyły dotychczasowy kształt obiektu. Od 1991 roku zamek i tereny do niego przyległe, gdzie mieściło się Technikum Rolnicze, Internat i Dom Nauczyciela stały się własnością gminy Łodygowice. Dzięki staraniom władz gminy w 2014 obiekt przeszedł gruntowny remont i odzyskał dawny blask. Budynek od zawsze wzbudza ciekawość mieszkańców i turystów wizytujących gminę - do dzisiaj krążą przekazy ustne o zakopanym tu skarbie i tunelu, który prowadzić ma na Magurkę. Te rewelacje od stuleci ciągle czekają na swojego odkrywcę.

 Opracowano na podstawie materiałów udostępnionych przez p. Jacka Kachla